اهمیت نور در معماری ایرانی

برای تبیین اهمیت نور در معماری ایرانی اگر به تاریخچه ی آن رجوع کنیم؛
در ایران جدال بین نور و تاریکی ، خوبی و بدی همواره مهم و با ارزش بوده است.

تحول احساس اسطوره ای از فضا همیشه با درک تفاوت بین شب و روز و تاریکی و روشنایی شروع می شود.
نبرد نور و تاریکی در کیش ورزان ( کیش ایرانیان باستان پیش از زرتشتی گری ) وجود داشته است که در دوره ماد اثراتی از آنها به جا است.

نقش نور در آیین ماد ها

• به نقل از کتاب تاریخ ماد ، نوشته دولت آبادی :

جامعه ماد شش طبقه یا شش طایفه داشته است که یکی از آنها مغ ها  بوده اند و پیشوایان  روحانی برای همه قلمروی مادها از میان این طایفه انتخاب می شده اند.
مغ ها به شرحی که خواهیم دید، در زمان داریوش هخامنشی آزار بسیار دیدند و عده زیادی از آنها کشته شدند.

در دوران پادشاهی داریوش و خشایار شاه ، بسیاری از مغ ها از ایران گریختند و در آسیای صغیر سکنی گزیدند و بیشتر اطلاعاتی که از ایشان وجود دارد ، از زبان تاریخ نویسان غیر ایرانی است که بعد از دوران پادشاهی سلسله ماد در خارج از ایران با آنها روبرو شده اند.

از آنچه این مورخان می نویسند چنین بر می آید که مغ های مادی ، زروانی بوده اند.

اودموس اهل رودس که در قرن چهارم پیش از میلاد می زیسته است می نویسد :

• مغ ها از موجودی صحبت می کنند که بعضی آن را فضا و بعضی آن را زمان می نامند.
  از بطن این موجود ، خداای نیکی و دیو بدکار بر می آمدند که عده ایی ، آنها را نور و تاریکی می نامند.

جایگاه نور در معماری ایرانی

نور خورشید به جهت تفاوت در روز و شب ، بر کیفیت فضا تاثیر می گذارد و موضوع زمان را مطرح می کند،
این امر موجب اهمیت یافتن جایگاه نور در معماری ایرانی است و به همین دلیل در آئین هایی که در آن ها موضوع زمان و قداست نور مطرح بوده است، بناهایی را شاهد هستیم بسیار زیبا ، خلاق و هوشمندانه. زیبا ترین نقش نور در معماری ایرانی ، با شناخت ماهیت و ویژگی نور و تاریکی در تغییر کیفیت فضا و مطرح کردن بعد چهارم در فضا به وجود آمده است.

نور نه تنها به جهت ماهیت بلکه برای تعیین زمان مقدس است. نور در معماری می تواند با رنگ ها و جلوه های متفاوت موجود تغییر یک مکان شود.
زیرا نور در فصول مختلف و در اقلیم های متفاوت چهره خاص خود را دارد.

نور در اقلیم ها ی مختلف

برای مثال در صحرایی استوایی ، تابش به قدری شدید است و سایه ها آنقدر کوتاه هستند که اشیا به چشم بیننده ، مرتعش و در حال ذوب شدن می آیند.
به همین ترتیب نور موجود در مناطق کوهستانی ، جنگلی و یا سواحلی نیز ویژگی های مکانی مخصوص به خود را دارند و از دیگر مناطق متمایز هستند.